We kennen hem allemaal wel: de fameuze druppel die de emmer doet overlopen. Na de (borst)kankerbehandeling is je lieve patiënt nog steeds hondsmoe. Ik schrijf weliswaar moe, maar ik bedoel: doodop, uitgeput, afgepeigerd, geradbraakt. Alsof ze (of hij) een marathon heeft uitgelopen. Hoe lang is die kankerperiode inmiddels wel niet geleden?
Een jaar... misschien wel langer! Nou, dan mag het toch wel afgelopen zijn met die restverschijnselen. En wat jullie ook proberen, het wordt er allemaal niet beter op. Sterker nog, het is niet alleen die vermoeidheid die jullie dagelijks leven beheerst, ook jullie relatie lijdt eronder. Een stoere boswandeling? Een dagje stadten? Vrienden uitnodigen? Een weekendje kamperen? 's Avonds naar een concert en daarna nog een afzakkertje? Vergeet het maar. Logisch dat het enthousiasme van vroeger ver te zoeken is en dat somberheid overheerst. Zelfs wanneer jij als partner nog zo positief probeert te zijn. Het druppelt en druppelt en in jouw emmer vormt zich inmiddels een flinke plas water.
Ja, die jarenlange, aanhoudende vermoeidheid is een bekende en heel akelige bijwerking van een kankerbehandeling. De ziekenhuisbezoeken (operatie, chemo, radiotherapie) zijn achter de rug, en ook de fysiotherapeut heeft zijn (haar) werk gedaan. Kortom: je hoopt dat alle narigheid nu wel achter de rug is, maar het tegendeel is waar. Een fikse tegenvaller, iets waar jullie niet op hebben gerekend. Korte lontjes, slapeloze nachten, minder seks, neerslachtigheid, lusteloosheid, gebrek aan energie en inspiratie om er samen eens lekker tussenuit te gaan. Alles lijkt teveel. Alles is zwaar.
'Ik heb een heel zwaar leven ... Echt heel zwaar'
Cabaretière Brigitte Kaandorp heeft er jaren geleden een sublieme sketch aan gewijd. Ongetwijfeld heel herkenbaar en tegelijk super grappig en geestig.
Hieronder een fragmentje, maar vergeet vooral niet om even op de link te klikken.
'Het leven is voor mij gewoon ontzettend zwaar
Bij mij gaat nooit eens iets vanzelf
Daarom ben ik vaak zo moe
heel veel dingen zijn zo moeilijk
Dat ik ze gewoon niet doe
En doe ik wel een keertje iets
Wordt het heel vaak niet gewaardeerd
En daardoor gaan veel andere dingen
Automatisch ook verkeerd...'
Alleen... Brigitte houdt hier een klagerig iemand een spiegel voor. Een echte zeurder dus. En als er één ding waar is, dan is het wel dat vermoeidheid na kanker absoluut niets - maar dan ook niets - met zeuren of klagen te maken heeft! Het uitgeputte gevoel kan zich op elk moment van de dag voordoen. en soms ook heel onverwacht, als een overval. Ooit omschreef een patiënt het als: 'Ik leef met een zwarte raaf op m'n schouder. Als het even goed gaat, kan ik hem negeren. Maar hij zit er altijd.'
'Die zwarte raaf zit er altijd'
Helaas blijkt, ondanks allerhande onderzoek, dat die ene echte oorzaak van deze vorm van vermoeidheid nog steeds niet is gevonden. Het zit 'em meer in een combinatie van factoren en dat geldt ook voor de behandeling. Want gelukkig blijkt er wel degelijk iets aan te doen en staat er inmiddels een leger aan professionele raadgevers en coaches klaar voor jouw lieve patiënt. Ongetwijfeld hebben jullie dat op de mammapoli of bij de huisarts al aangekaart en zijn de vervolgstappen al gezet. Ja, tock zeker?
Maar goed. zoals hiervoor al gezegd, niet alleen de patiënt heeft er last van. Jij als partner krijgt er ook van langs. Niks deugt, je doet alles verkeerd en soms ontstaan ruzies om niks. Neerslachtigheid voert de boventoon. En hoewel je lief zich soms goed houdt, wil ze het liefst liggen. Vaak 's middags al een uurtje (of langer), en 's avonds lekker vroeg naar bed.
Welke hulp is er voor jou als partner?
Daarom is het goed dat jij je in de eerste plaats goed probeert in te leven in wat er met je lief aan de hand is. Accepteer dat je relatie is veranderd (daar kan - door nieuwe ervaringen - ook een positieve kant aan zitten! ); erken dat je niet alles meer samen kunt doen; bescherm haar anderzijds ook niet té veel.
Lees bijvoorbeeld het boek Niet Normaal zo moe. of zoek ook eens op internet. Daar geeft kanker.nl goeie info aan partners. De Facebookpagina Partners van Kankerpatienten is eveneens een goede vindplaats voor tips.
Tot slot: praat er ook eens met lotgenoten over: die hebben vaak aan een half woord genoeg, je vindt ze in de 81 Centra voor leven met en na kanker . Er is er dus vast wel een bij jou in de buurt.